Przebarwienia pozapalne – IPL czy laser frakcyjny?

W gabinecie dermatologicznym często słyszymy pytanie: co skuteczniejsze na przebarwienia pozapalne – IPL czy laser frakcyjny? Odpowiedź zależy od typu zmian, fototypu skóry, oczekiwań co do rekonwalescencji oraz historii leczenia. Dlatego warto poznać różnice między technologiami, a następnie przejść przez krótki opis przypadku klinicznego.

Czym są przebarwienia pozapalne (PIH)?

PIH to ciemniejsze plamy pojawiające się po stanie zapalnym skóry (np. po trądziku, zabiegach lub urazach). Zazwyczaj są płaskie, rozmyte i nasilają się pod wpływem słońca. Dlatego fotoprotekcja jest kluczowa zarówno przed terapią, jak i po niej.

IPL a laser frakcyjny – jak działają?

• IPL (Intense Pulsed Light) emituje szerokie spektrum światła, które – po zastosowaniu filtrów – absorbuje się w melaninie i hemoglobinie. Dzięki temu fototermoliza pomaga rozjaśniać plamy i wyciszać rumień. Co ważne, zabieg bywa łagodniejszy w odczuciu i zwykle wiąże się z krótszym wyłączeniem z aktywności.

• Laser frakcyjny (ablacyjny lub nieablacyjny) tworzy w skórze mikrostrefy kontrolowanego uszkodzenia, które inicjują intensywną przebudowę. Efekt bywa bardzo dobry przy przebarwieniach głębszych lub z towarzyszącymi bliznami, jednak rekonwalescencja zazwyczaj trwa dłużej, a rumień i obrzęk są bardziej zauważalne.

„Leczenie przebarwień IPL” – kiedy to dobry wybór?

• Zmiany głównie naskórkowe (płytsze PIH).

• Współistniejący rumień po trądziku lub teleangiektazje.

• Potrzeba krótszego okresu gojenia i mniejszej inwazyjności.

• Pacjent akceptuje serię zabiegów (zwykle 3–4 w odstępach 3–4 tygodni).

Kiedy lepszy będzie laser frakcyjny?

• PIH nakładające się na blizny potrądzikowe lub cechy starzenia (tekstura, pory).

• Nawracające przebarwienia, które nie odpowiadają na łagodniejsze metody.

• Pacjent, który akceptuje dłuższy downtime w zamian za mocniejszą przebudowę.

Kwalifikacja i bezpieczeństwo

Przed każdym zabiegiem konieczna jest konsultacja z dermatologiem. W czasie wywiadu omawiamy: fototyp (I–VI), skłonność do PIH, aktywną opaleniznę, ciąże i karmienie, leki światłouczulające (np. niektóre antybiotyki, retinoidy), choroby skóry, skłonność do bliznowców. Następnie dobieramy schemat: liczbę sesji, odstępy, pielęgnację domową oraz ścisłą fotoprotekcję SPF 50+.

Case z gabinetu: PIH po wcześniejszym laserze frakcyjnym

Do gabinetu zgłosiła się pacjentka z utrwalonymi przebarwieniami pozapalnymi na twarzy. W przeszłości poddawała się zabiegowi lasera frakcyjnego ablacyjnego, po którym wystąpił dłuższy rumień i podrażnienie, a okres gojenia był wydłużony. Pacjentka obawiała się powtórzenia tych reakcji, dlatego zaproponowaliśmy test IPL na małym polu.

Plan postępowania:

• Po pozytywnym teście – 3–4 sesje IPL co 3–4 tygodnie.

• Delikatna pielęgnacja barierowa, niacynamid i witamina C rano (wg tolerancji), retinoid w nocy (wprowadzany stopniowo).

• Ścisła fotoprotekcja i unikanie sauny/solarium przez min. 2 tygodnie po zabiegu.

Efekt kliniczny:
Po 2 sesjach pacjentka zauważyła wyraźne rozjaśnienie PIH i zmniejszenie rumienia, a reakcja pozabiegowa była łagodna (przejściowe zaczerwienienie i uczucie ciepła). Co istotne, powrót do aktywności następnego dnia był możliwy bez problemu. Po zakończeniu serii uzyskano wyrównanie kolorytu oraz poprawę blasku skóry. W jej przypadku leczenie przebarwień IPL okazało się optymalne ze względu na delikatniejszy przebieg rekonwalescencji.

Uwaga: Dobór technologii jest zawsze indywidualny. W innych sytuacjach, szczególnie przy bliznach lub głębszych przebarwieniach, laser frakcyjny może dać lepszy efekt całościowy.

Rekonwalescencja i możliwe działania niepożądane

• Po IPL: zaczerwienienie i lekkie obrzmienie do 24–48 h, ewentualne ściemnienie drobnych plamek przed ich złuszczeniem.

• Po laserze frakcyjnym: intensywniejszy rumień, obrzęk, strupki; gojenie zwykle 3–7 dni (nieablacyjny) lub dłużej (ablacyjny).

• W obu przypadkach: SPF 50+, unikanie ciepła, tarcia, kwasów i retinoidów przez kilka dni (wprowadzanie zgodnie z zaleceniem lekarza).

Porównanie w pigułce

Jak utrwalić efekty?

Po pierwsze, fotoprotekcja codziennie. , w drugiej kolejności pielęgnacja rozjaśniająca (kwas azelainowy, arbutyna, niacynamid) dobrana indywidualnie. Po trzecie, unikanie manipulacji zmianami i delikatne złuszczanie. Co więcej, przy skłonności do nawrotów warto rozważyć zabiegi podtrzymujące.

Kiedy zgłosić się na konsultację?

Jeśli przebarwienia utrzymują się mimo pielęgnacji lub nawracają po lecie, umów konsultację dermatologiczną. Dzięki temu ocenimy głębokość zmian, fototyp i dobierzemy spersonalizowane leczenie przebarwień IPL albo alternatywę, jeżeli będzie korzystniejsza.